یک مشهد | معرفی خدمات و مشاغل در شهر مشهد مقدس یک مشهد | سایتی کامل درمورد شهر مقدس مشهد به همراه معرفی مشاغل خدماتی شهر مشهد و راهنمای جامع مشهد 
یکی از مهمترین شهرهای ایران یا بهتر است بگوییم یکی از مهمترین کلان شهرهای ایران، شهر مشهد است که بنا به وضعیت مذهبی و بنا به قدمت تاریخی و جغرافیایی اش دارای مسافران زیادی است که شاید برای این دسته از افراد تاریخچه شهر مشهد دارای اهمیت باشد که ما در این مطلب از یک مشهد در این مورد به طور کامل برای شما صحبت کرده ایم که د ران می توانید نکات جالب تاریخ شهر مشهد را دریابید.
تاریخچه شهر مشهد :
مهمترين عاملي كه در طول تاريخ در شكل گرفتن محل سكونت كنوني مشهد مؤثر بوده است، موقعيت طبيعي حوضه كشف رود و رودخانه اترك مي باشد. با در نظر گرفتن اين عامل به عنوان امري نسبتاً ثابت براي جذب جمعيت، مي توان تأثير عوامل تاريخي و سياسي و اجتماعي و مذهبي را در دوره‌هاي مختلف بررسي نمود.
حوضه رودخانه كشف رود در تمام دوره اسلامي و حتي در دوره پيش از اسلام از مراكز عمده سكونت در خراسان شمالي بوده است. در دوره اسلامي مهمترين و پرجمعيت ترين سكونتگاه، حوضه كشف رود ولايت توس بوده كه مركز آن شهر تابران بوده است. به مرور زمان از اهميت شهرهاي تابران و نيشابور كاسته و آباديهاي جديدي به اسامي نوغان و سناباد رشد نمودند. سناباد در ۲ كيلو متري نوغان قرار داشته و كاخ حميد بن قحطبه طلائي والي خراسان كه اكنون عمارت آستانه شهر مقدس مشهد است در ميان باغ بزرگي در اين دهكده قرار داشته است.
در بهار سال ۱۹۳ه – ق هنگامي كه هارون جهت سركوب شورشي در سمرقند به نوغان رسيد مريض و سپس فوت نمود وي وصيت نموده بود پس از مرگ او را در باغ مجاور محل اقامتش دفن نمايند . مآمون جانشين هارون پس از گذشت چند سالي از خلافتش در اثر طغياني كه عليه وي در عراق پديد آمد به قصد آنكه تمايل شيعيان را به خود جلب كند «حضرت رضا(ع)» را به ولايت عهدي نامزد كرد. حضرت رضا (ع) پس از يكسال اقامت در مرو عازم بغدادشدند، وقتي به قريه نوغان رسيدند به منزل امير سناباد وارد و در آنجا مسموم و در سال ۲۰۲يا ۲۰۳ ه-ق پس از سه روز وفات يافته و پيكر مطهرشان در باغ حميد بن قحطبه در ۱/۵كيلومتري قريه سناباد مدفون شد ،ازهمان زمان نقطه مذكور به نام مشهد الرضا و بعد به اختصار مشهد نام گرفت.
تحولات مشهد در دوره رضاخان (۱۳۰۰-۱۳۲۰ه-ش):
عده اي از متخصصين مسايل شهري، مقطع زماني ۱۳۰۰تا پايان حكومت قاجاريه و آغاز حكومت رضاخان را شروع تحولات اساسي در روند «شهر نشيني » و «شهرگرايي» در ايران دانسته و بافت فيزيكي ماقبل۱۳۰۰ را بافت تاريخي و گسترش هاي بعدي را كه در فراسوي حصار و ديوارهاي قديمي شهرها اتفاق افتاده «بافت جديد »مي دانند كه روند شكل گيري آن در طول زمان تغيير كرده است.
دخالت در بافت كالبدي آن نيز با كشيده شدن خيابانهاي جديد بر بافت تاريخي مثل خيابانهاي طبرسي ،امام رضا ،بهار و غيره آغازگرديد.
علاوه بردخالتهاي فيزيكي فعاليت هاي ديگري نيز در زمان رضاخان در شهر مشهد انجام گرفت و زمينه رشد فيزيكي شهر را فراهم نمود كه مهمترين آنها عبارتند از :تأسيس بيمارستان امام رضا(ع) در سال ۱۳۱۳تاسيس كارخانه قند آبكوه در سال ۱۳۱۴، تاسيس دانشكده پزشكي در سال ۱۳۱۸و غيره.
خريداري اولين كارخانه برق در سال ۱۳۱۵و نصب آن در خيابان طبرسي ورود ماشين به شبكه حمل و نقل درون شهري با ۲دستگاه اتوبوس در سال ۱۳۱۸،جايگزيني تدريجي آن به جاي درشكه از اقداماتي است كه در طي سالهاي (۱۳۰۰-۱۳۲۰) در شهر مشهد انجام گرفت و نقش مهمي در رشد فيزيكي شهر داشت. مشهد در اولين سرشماري عمومي كشور كه درسال ۱۳۱۸از چند شهربه عمل آمدداراي ۷۶۴۷۱نفر جمعيت بوده است.
تحولات شهر مشهد دردوره محمدرضاپهلوي (۱۳۲۰-۱۳۵۷ه-ش):
مشهد از شهريور ۱۳۲۰ كه مصادف با اشغال ايران توسط نيروهاي متفقين به دليل وجود ناامني در مناطق روستايي و امنيت مناسب در مشهد به علت وجود پادگانها و مراكز نظامي و نيز خشك سالي هاي جنوب خراسان بويژه در سال زراعي ۱۳۲۶-۲۷و تاسيس دانشگاه مشهد درسال ۱۳۲۶ ه-ش پذيراي جمعيت زيادي بود كه در رشد جمعيت نقش داشته اند .
به دنبال دگرگونيهاي سياسي، اقليمي و آموزشي فوق، تحولات تكنيكي به ويژه مجهز شدن شبكه حمل و نقل درون شهري به وسايل نقليه جديد ( افزايش اتوبوسها از ۲ دستگاه به ۷۷ دستگاه ، ورود تعداد ۱۰ دستگاه تاكسي در سال ۱۳۲۸ كه تا سال ۱۳۲۴ به ۲۰۰ دستگاه افزايش يافت ) و از همه مهمتر برقراري ارتباط بين مشهد و تهران از طريق شبكه راه آهن در سال ۱۳۳۶ ه-ش و نيز پرداخت وام به دارندگان زمينهاي وقفي توسط بانك رهني در سال ۱۳۳۶ ه-ش از عواملي بودند كه دست به دست يكديگر داده و جمعيت شهر مشهد در سال ۱۳۳۵ ه-ش به ۲۴۱۹۸۹ نفر رسانده است بطوريكه رشد سالانه جمعيت در طول ۱۶ سال (۱۳۱۹-۱۳۳۵ ه-ش) به طور متوسط ۲% بوده است .
از حدود سال ۱۳۳۵ ه-ش به دليل تغييرات اساسي در ساخت اقتصادي كشور به ويژه درآمد حاصل از فروش نفت، مستحكم شدن سياست‌هاي تجاري – اقتصادي و فرهنگي ، گسستگي نظام ارباب رعيتي به دنبال اجراي اصلاحات ارضي در سا ل ۱۳۴۲ ه-ش ، رشد جمعيت نيز دچار تغيير و تحولاتي اساسي گرديد به طوري كه جمعيت شهر از ۲۴۱۹۹۸ نفر در سال ۱۳۳۵ ه-ش به ۴۰۹۶۱۶ نفر در سال ۱۳۴۵ رسيد مه نرخ رشد سالانه اي در حدود ۵/۴ درصد داشته است .
همچنين وسعت شهر نيز از ۱۶ به ۳۳ كيلومتر مربع يعني بيش از ۲ برابر افزايش يافت .توسعه شبكه حمل و نقل هوايي، تاسيس كارخانجات و توسعه فعاليتهاي بهداشتي نيز از جمله مواردي بودند كه در توسعه فيزيكي شهر مشهد موثر واقع شدند.
مشكلات ناشي از رشد جمعيت ، بي توجهي به نحوه استفاده از اراضي ، توسعه نامنظم شهر و ساير مشكلات عمومي باعث گرديد كه تهيه طرح جامع شهر در سال ۱۳۴۶ به مهندسين مشاور ابلاغ گردد. اين طرح براي يك دوره ۲۵ ساله (۱۳۴۵-۷۰) در پنج مرحله ۵ ساله تنظيم و در سال ۱۳۵۰ به شوراي عالي شهر سازي تسليم و پس از تصويب مراحل اجرايي آن، در سال ۱۳۵۲ به شهرداري ابلاغ گرديد.
در طرح جامع سمت توسعه آينده شهر به صورت پيوسته در غرب شهر با توجه به پيش بيني افزايش جمعيت ۴۰۹۶۱۶ نفر در سال ۱۳۴۵ به ۱۴۶۵۰۰۰ در سال ۱۳۷۰ پيش بيني گرديد. در اين طرح وسعت شهر از ۳۳/۴ به ۱۷۰ كيلومتر مربع افزايش مي‌يافت .
همگام با مراحل تهيه طرح جامع و تفضيلي, شهر از نظر فيزيكي و جمعيتي به رشد ادامه مي داد بطوريكه جمعيت مشهد در سال ۱۳۵۵ به ۶۶۷۷۷۰ نفر ( با نرخ رشد سالانه بين ۱۳۴۵-۵۵ حدود ) افزايش يافت .درطرح جامع ، الگوي مداخله در يافت قديم شهر و به ويژه اطراف حرم مطهر نيز تهيه و نقشه پيشنهادي ارائه گرديد ولي به مرحله اجرا در نيامد.در سال ۱۳۵۴ طرح توسعه حرم اجرا شد كه تعداد زيادي از بازارچه‌ها ، مساجد، مدارس قديمي، واحدهاي تجاري و مسكوني تخريب و بازار رضا(ع) نيز به منظور واگذاري به صاحبان مغازه‌هاي تخريبي در مشرق ميدان آب ساخته شد.
تحولات شهر مشهد بعد از پيروزي انقلاب اسلامي (۱۳۵۷):
كشور ايران در دهه ۱۳۵۰ آبستن تحولات سياسي عظيمي بود كه در سال ۱۳۷۵ به پيروزي انقلاب اسلامي و دگرگوني ساختار سياسي – حكومتي كشور منجر گرديد. اثرات انقلاب در ابعاد شهري شامل: تصويب قانوني اراضي موات شهري(۱۳۵۷) تصويب قانون زمين شهري (۱۳۵۸) تصويب قانونن زمين شهري (۱۳۶۱) طرح مجدد الگوي نوشهرها (۱۳۶۴) و… بود كه بر كيفيت شهرنشيني تاثير بسزايي داشت. سال ۱۳۷۵ به دليل وقوع كودتاي ماركسيستي در افغانستان حدود ۰۰۰/۵۵۷ نفر از مهاجرين افغاني در خراسان ساكن شدند كه از اين تعداد حدود ۲۹۶۵۰۰ نفر (۵۳/۲ %) در شهر مشهد به ويژه در حاشيه قلعه ساختمان و گلشهر سكني گزيدند. همچنين در نتيجه وقوع جنگ تحميلي عراق عليه ايران عده اي از مهاجرين جنگ تحميلي وارد خراسان و به ويژه شهر مشهد شدند. عوامل فوق به همراه مهاجرتهاي روستا – شهري دست به دست هم داده و باعث رشد سريع جمعيت شهر در اين دوره گرديد به طوري كه جمعيت از ۶۶۷/۷۷۰ نفر درسال ۱۳۵۵ به ۱/۴۶۲/۵۰ نفر در سال ۱۳۶۵ با نرخ رشدي معادل ۸ % در سال افزايش يافت كه بالاترين نرخ رشد جمعيت شهري در ايران بوده است.
مساحت شهر نيز در اين دوره (۶۵-۱۳۵۵) از ۷۸ به ۲۲۰ كيلومتري با نرخ رشد معادل ۱۱ % در سال، افزايش يافت.
مشهد از شهريور ۱۳۲۰ كه مصادف با اشغال ايران توسط نيروهاي متفقين به دليل وجود ناامني در مناطق روستايي و امنيت مناسب در مشهد به علت وجود پادگانها و مراكز نظامي و نيز خشك سالي هاي جنوب خراسان بويژه در سال زراعي ۱۳۲۶-۲۷و تاسيس دانشگاه مشهد درسال ۱۳۲۶ ه-ش پذيراي جمعيت زيادي بود كه در رشد جمعيت نقش داشته اند.
به دنبال دگرگونيهاي سياسي، اقليمي و آموزشي فوق، تحولات تكنيكي به ويژه مجهز شدن شبكه حمل و نقل درون شهري به وسايل نقليه جديد (افزايش اتوبوسها از ۲ دستگاه به ۷۷ دستگاه، ورود تعداد ۱۰ دستگاه تاكسي در سال ۱۳۲۸ كه تا سال ۱۳۲۴ به ۲۰۰ دستگاه افزايش يافت) و از همه مهمتر برقراري ارتباط بين مشهد و تهران از طريق شبكه راه آهن در سال ۱۳۳۶ ه-ش و نيز پرداخت وام به دارندگان زمينهاي وقفي توسط بانك رهني در سال ۱۳۳۶ ه-ش از عواملي بودند كه دست به دست يكديگر داده و جمعيت شهر مشهد در سال ۱۳۳۵ ه-ش به ۲۴۱۹۸۹ نفر رسانده است بطوريكه رشد سالانه جمعيت در طول ۱۶ سال (۱۳۱۹-۱۳۳۵ ه-ش) به طور متوسط ۲% بوده است.
از حدود سال ۱۳۳۵ ه-ش به دليل تغييرات اساسي در ساخت اقتصادي كشور به ويژه درآمد حاصل از فروش نفت، مستحكم شدن سياست‌هاي تجاري-اقتصادي و فرهنگي، گسستگي نظام ارباب رعيتي به دنبال اجراي اصلاحات ارضي در سا ل ۱۳۴۲ ه-ش، رشد جمعيت نيز دچار تغيير و تحولاتي اساسي گرديد به طوري كه جمعيت شهر از ۲۴۱۹۹۸ نفر در سال ۱۳۳۵ ه-ش به ۴۰۹۶۱۶ نفر در سال ۱۳۴۵ رسيدكه نرخ رشد سالانه اي در حدود ۵/۴ درصد داشته است.
همچنين وسعت شهر نيز از ۱۶ به ۳۳ كيلومتر مربع يعني بيش از ۲ برابر افزايش يافت. توسعه شبكه حمل و نقل هوايي، تاسيس كارخانجات و توسعه فعاليتهاي بهداشتي نيز از جمله مواردي بودند كه در توسعه فيزيكي شهر مشهد موثر واقع شدند. مشكلات ناشي از رشد جمعيت، بي توجهي به نحوه استفاده از اراضي، توسعه نامنظم شهر و ساير مشكلات عمومي باعث گرديد كه تهيه طرح جامع شهر در سال ۱۳۴۶ به مهندسين مشاور ابلاغ گردد. اين طرح براي يك دوره ۲۵ ساله (۱۳۴۵-۷۰) در پنج مرحله ۵ ساله تنظيم و در سال ۱۳۵۰ به شوراي عالي شهر سازي تسليم و پس از تصويب مراحل اجرايي آن، در سال ۱۳۵۲ به شهرداري ابلاغ گرديد.
در طرح جامع سمت توسعه آينده شهر به صورت پيوسته در غرب شهر با توجه به پيش بيني افزايش جمعيت ۴۰۹۶۱۶ نفر در سال ۱۳۴۵ به ۱۴۶۵۰۰۰ در سال ۱۳۷۰ پيش بيني گرديد. در اين طرح وسعت شهر از ۳۳/۴ به ۱۷۰ كيلومتر مربع افزايش مي‌يافت. همگام با مراحل تهيه طرح جامع، وتفضيلي شهر از نظر فيزيكي و جمعيتي به رشد ادامه مي داد بطوريكه جمعيت مشهد در سال ۱۳۵۵ به ۶۶۷۷۷۰ نفر ( با نرخ رشد سالانه بين ۱۳۴۵-۵۵ حدود ) افزايش يافت.درطرح جامع، الگوي مداخله در يافت قديم شهر و به ويژه اطراف حرم مطهر نيز تهيه و نقشه پيشنهادي ارائه گرديد ولي به مرحله اجرا در نيامد.در سال ۱۳۵۴ طرح توسعه حرم اجرا شد كه تعداد زيادي از بازارچه‌ها، مساجد، مدارس قديمي، واحدهاي تجاري و مسكوني تخريب و بازار رضا(ع) نيز به منظور واگذاري به صاحبان مغازه‌هاي تخريبي در مشرق ميدان آب ساخته شد.
